Phù nề hệ bạch huyết là gì?
Hệ bạch huyết là một phần không thể tách rời của hệ miễn dịch trong cơ thể con người. Nó được cấu tạo bởi một mạng lưới ống bạch huyết phức tạp và rộng khắp cơ thể, chịu trách nhiệm vận chuyển dịch bạch huyết giàu protein và lipid đến các mô, đồng thời thu thập và loại bỏ các vật chất có hại như: chất thải, vi khuẩn, vi rút. Trong quá trình lưu chuyển, dịch bạch huyết và chất có hại được dẫn đến các hạch bạch huyết chứa bạch huyết bào. Tại đây, chất có hại được lọc bỏ, còn dịch bạch huyết được hấp thụ lại. Khi hệ bạch huyết bị tắc nghẽn vì một lý do nào đó, dịch bạch huyết không thể quay trở lại trong máu dẫn đến sưng phù. Tình trạng này gọi là phù nề hệ bạch huyết.
Phù nề hệ bạch huyết có thể xảy ra ở nhiều bộ phận – không chỉ ở tay chân và cánh tay mà còn ở đầu, cổ, ngực,… Ở giai đoạn đầu, sưng tấy có thể xuất hiện rồi biến mất nhanh chóng, chỉ đặc biệt sưng to vào ban ngày và giảm khi đêm xuống. Một vài trường hợp nhẹ, vùng phù nề không tăng kích thước rõ, rất khó nhận biết bằng mắt thường. Nếu không đươc phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng phù bạch huyết sẽ dần nghiêm trọng hơn. Chất dịch ứ đọng ngày càng nhiều khiến cho các chức năng của khớp sẽ bị hạn chế, nhiễm trùng da thường xuyên, da căng cứng khó cử động và tay chân đau nhức.
Nguyên nhân
Phù nề hệ bạch huyết được chia thành hai loại chính gồm: nguyên phát và thứ phát.
Nguyên nhân gây phù nề hệ bạch huyết nguyên phát là sự khiếm khuyết trong gen, khiến hệ bạch huyết phát triển không bình thường. Tuy nhiên, nguyên nhân này khá hiếm và thường bộc phát sau độ tuổi 35.
Phù nề hệ bạch huyết nguyên phát là trường hợp phổ biến hơn. Nó xuất hiện ở những người vốn có hệ bạch huyết bình thường như sau đó bị tổn thương vì một nguyên nhân nào đó. Vài nguyên nhân tiêu biểu có thể kể đến như: phẫu thuật cắt bỏ hạch bạch huyết để ngăn chặn sự lan truyền tế bào ung thư vú, phẫu thuật liên quan đến mạch máu ở chân tay, tế bào ung thư phát triển to chặn sự lưu thông của dịch bạch huyết, nhiễm trùng hoặc ký sinh trùng ở hạch bạch huyết,…
Dấu hiệu và triệu chứng thường gặp
Những dấu hiệu và triệu chứng của phù bạch huyết thường xảy ra ở cánh tay bị đau hay chân, bao gồm:
- Sưng một phần hoặc toàn bộ cánh tay hoặc chân, bao gồm cả ngón tay hoặc ngón chân;
- Phụ nữ từng xạ trị ung thư vú có thể phù tay;
- Nam giới bị tắc nghẽn mạch bạch huyết do ung thư tuyến tiền liệt di căn có thể phù chân;
- Sưng không đau đớn nhưng kéo dài;
- Những phần cơ thể khác như các cơ quan sinh dục ngoài hay mặt cũng có thể phù;
- Chân bị phù trông như chân trâu và giống thân cây vì mắt cá chân bị phù. Bàn chân có hình vuông khi phù ngón chân;
- Phù bạch huyết gây ra do điều trị ung thư có thể không xảy ra cho đến tháng hoặc nhiều năm sau khi điều trị.